آموزش نقشه خوانی معماری ساختمان + ویدیو رایگان

آموزش نقشه خوانی معماری ساختمان (مفاهیم کلی)

نقشه های معماری اولین قدم در طراحی یک پروژه به شمار میروند پلان کلی سازه موقعیت قرارگیری پروژه در زمین سایت پلان ابعاد و اندازه ها فواصل آکس ،ستونها موقعیت دیوارها محل قرارگیری پارکینگها و انباریها آسانسور و راه پله جزئیات ساخت موقعیت و جهت بازشوی درها و پنجره ها نوع مصالح جزئیات نما …. در نقشههای معماری ارائه می.شود در ادامه جهت آشنایی بیشتر دو تیپ نقشه معماری مربوط به یک آپارتمان ۵ طبقه و یک سازه ویلایی به تفکیک ارائه شده و توضیحات مبسوطی پیرامون آنها بیان گردیده است لازم به ذکر است که متون داخل کادرهای مستطیلی توضیحات مولف جهت رفع ابهام بوده که بر روی نقشه ها اضافه شده است.

آپارتمان های مسکونی یکی از متداولترین پروژههای ساختمانی محسوب شده که در اغلب شهرهای بزرگ و کوچک در دسترس میباشد. لذا به دلیل ملموس تر بودن مطالب سعی شده تا از این نقشه ها جهت شروع آموزش موارد مرتبط با نقشه خوانی استفاده گردد بالطبع با فراگیری مطالب و تسلط بر موضوعات ادراک نقشه پروژه های بسیار پیچیده نیز دارای تفاوت چندان محسوسی نخواهد بود.

توضیحات کلی

نقشه های معماری معمولا شامل سایت پلان کلیه نماهای ساختمان پلان زیرزمینها، همکف و نقشه تیپ طبقات پلان ،مبلمان پلان شیب بندی بام و برشهایی از قسمتهای مختلف است.

در صفحه اول نقشه ها معمولاً نکات عمومی مرتبط با پروژه ارائه شده و لیست نقشه ها در جدولی ارائه میگردد مواردی از قبیل لزوم کنترل تطابق نقشه های معماری با سازه و تاسیسات تعیین ابعاد و اندازه گذاریها بر مبنای سفتکاری یا نازک کاری آیین نامهها و استانداردهای مورد نظر نکاتی در خصوص نوع مصالح و نحوه اجرای کار از اهم نکات مورد اشاره در این بخش است.

نکته مهم :

لازم به ذکر است که گاهی به دلیل بی دقتی در طراحی نقشه های چهارگانه معماری سازه تاسیسات برقی و مکانیکی مخصوصاً در پروژه های کوچک تناقضات فراوانی مشاهده شده که موجب مشکلات زیادی در مراحل اجرایی میشود لذا باید قبل از اجرا از صحت موارد و تطابق کامل نقشه ها اطمینان حاصل گردد. در شکل زیر یک نمونه از توصیه های عمومی و لیست نقشه های مندرج در صفحه اول ارائه شده است. همانطور که ملاحظه میشود در گوشه پایین نقشه و در کلیه صفحات بعدی جدولی ضمیمه شده که مشخصات نقشه مثل ،طراح مقیاس تاریخ و شماره صفحات در آن درج گردیده است. شیت های نقشه های معماری با ترکیب حروف و عدد به صورت An ATA نامگذاری میشوند 

جهت جغرافیایی:

 یکی از علائم مهمی است که بر روی تمامی شیتهای نقشه درج شده و باید با همین موقعیت در محل پروژه تطبیق داده شود عدم توجه به همین نکته ظاهراً بدیهی سبب بروز مشکلاتی در برخی پروژه ها و اصطلاحاً سر و ته اجرا کردن آن گردیده است. برای نمایش شمال جغرافیایی از علائم متفاوتی بسته به سلیقه طراح استفاده شده که مضمون همه آنها با استفاده از یک  فلش و حرف N مخفف کلمه North ترسیم میگردد  .

سایت پلان

قبل از اجرای نقشه باید موقعیت و مختصات دقیق آن نسبت به عوارض موجود جانمایی شده و سازنده کاملاً نسبت به آن توجیه شود. بالطبع کوچکترین سهل انگاری در این زمینه موجب بروز خطاهای فاحش و احیاناً تعدی به زمینهای اطراف می.شود لذا ابعاد زمین محل قرارگیری پروژه و موقعیت آن نسبت به املاک مجاور خیابان و عوارض طبیعی اطراف به دقت در نقشه سایت پلان با مقیاس ۱:۲۰۰ مشخص میگردد توصیه میشود قبل از شروع کار نسبت به کنترل ابعاد و اندازه ها با وضع موجود اقدام شده و از اکتفا به ابعاد مندرج در اسناد مالکیت اجتناب شود. بالطبع امکان اصلاح نقشه ها به دلیل عدم تطابقهای احتمالی در این مرحله با انجام هماهنگیهای لازم میسر است.

ابعاد زمین و موقعیت قرارگیری پروژه در نقشه زیر نمایش داده شده است این زمین دو بر با ابعاد ۳۰×۱۵ متر است که از سمت شمال و شرق به پلاکهای مجاور و از جنوب و غرب به ترتیب به کوچه ۱۰ و ۸ متری محدود میگردد 

پلان طبقات

پلان اندازه گذاری طبقات یکی از ارکان اصلی نقشه های معماری است که به تعداد طبقات با نقشههای متفاوت ارائه میگردد این نقشه ها معمولاً با مقیاس ۱:۱۰۰ ترسیم شده یعنی هر ۱ سانتیمتر روی نقشه معادل ۱ متر در پروژه واقعی است.

محل آکسها از مهمترین بخشهای موجود در این پلانها .است آکسها خطوط فرضی شرقی غربی و شمالی جنوبی هستند که در قسمت بالا و سمت چپ نقشهها به ترتیب با حرف و عدد نامگذاری میشوند معمولاً آکسهای شمالی با حروف انگلیسی CBA و آکسهای غربی با عدد ۱ ۲ ۳ معرفی میگردد همچنین امکان استفاده از آکسهای مورب و یا افزودن آکسهای فرعی نیز متناسب با پلان پروژه و پیچیدگیهای طرح میسر است.

جهت جلوگیری از بروز خطاهای احتمالی معمولاً که ارتفاعی هر طبقه نیز به صورت استاندارد در داخل نقشه قید می.شود نکته حائز اهمیت آنست که این کدها معمولاً تر از تمام شده نهایی با احتساب ضخامت نازک کاری است که بالطبع با کدهای ارائه شده در نقشههای سازه کمی متفاوت است به اندازه ضخامت کفسازی در این پلانها کلیه ابعاد فضاها محل ،آکسها فواصل ستونها طول دیوارها باکس راه پله و آسانسور محل ،نورگیرها موقعیت و کاربری هر فضا مشخص میشود برخی از موارد مذکور غیر قابل تغییر بوده و باید دقیقاً به همان ترتیب اجرا شوند ولی امکان جابجایی در بعضی دیگر میسر است.

به عنوان مثال عرض درز انقطاع میزان پیشروی نسبت به گذر موقعیت آکسها و محل ستونها از موارد غیر قابل تغییری است که هر گونه جابجایی و یا بی دقتی در اجرای آنها سبب بروز مشکلات احتمالی مثل جرایم مالی و از دست رفتن تعدادی از پارکینگها میگردد ولی معمولاً جابجایی برخی تیغه های سبک داخلی و تغییر چیدمان آنها در صورت هماهنگی با نقشه های تاسیسات و اخذ تاییدیه بلامانع است.

نقشه تیپ طبقات

فضاهای مختلف و کاربریهای متفاوت هر پروژه با استفاده از روشهای مختلف بر روی پلان طبقات مشخص میگردد درج نام هر قسمت به زبان فارسی یا انگلیسی و یا شماره گذاری قسمتهای مختلف طبق راهنمای نقشه از روشهای متداول محسوب میگردد در اشکال ذیل هر ۳ روش مذکور به تفکیک ارائه گردیده است. 

بر روی پلانها معمولاً اطلاعاتی راجع به محل نورگیرها داکتهای تاسیسات آسانسور، محل قرارگیری درها عرض و دست انداز پنجره ها کمد دیواری و … نیز ارائه می.گردد به عنوان مثال پلان و نمای ساده زیر را در نظر بگیرید در نقشه ،پلان ابعاد و محل نصب کمد دیواری نوع و جهت بازشوی درب ورودی اندازه و نوع پنجره درج گردیده است. بالطبع جزئیات ساخت در و پنجره چوبی و آلومینیومی در نقشه های تکمیلی ارائه می.گردد ارتفاع دست انداز پنجره از موارد مهم مندرج در پلان است. ارتفاع کف تمام شده معماری تا لبه پایین پنجره اصطلاحاً اکابه واژه آلمانی  نامیده شده که در نقشه نما قابل مشاهده است.

برش های طولی و عرضی

جهت رفع ابهام و ارائه توضیحات تکمیلی از قسمتهای مختلف پلان معمولاً بسته به حجم کار و پیچیدگی ،نقشه برشهای قائمی از آن ترسیم می شود محل این برشها با خط چین بر روی پلان ترسیم شده و جهت دید نیز با فلشهایی مشخص میگردد نوک فلشها بیانگر جهت دید بیننده و نحوه قرارگیری نسبت به مقطع است کدهای ارتفاعی ،طبقات ضخامت سقف و دیوارها و نحوه اجرای راه پله و پاگرد از مهمترین اطلاعات موجود در این نقشه ها به شمار میرود 

نحوه نمایش خط برش

در نقشه ،پلان این خط از ضلع غربی راه پله آغاز شده و پس از عبور از داخل نشیمن به آشپزخانه در ضلع شرقی ختم میشود مطابق با جهت فلشها نیز پس از عبور خط برش فرضی باید قسمت پایین خط برش جنوب (ساختمان حذف شده و هر آنچه باقی مانده ترسیم گردد. لذا پس از عبور صفحه برش قائم نمای زیر از داخل ساختمان قابل مشاهده است.

پلان جزئیات اجرایی

کفسازی و سقف کاذب دو عنصر بسیار مهم در زیبایی نهایی یک پروژه است. تناسب رنگ مصالح انتخاب بهینه ابعاد طرح زیبا و چشم نواز متناسب با کاربری فضاهای مختلف و خلاقیت در اجرای سبکهای زیبا از موارد تاثیر گذار در این دو آیتم به شمار میرود لذا نوع مصالح سنگ کاشی موزاییک، سرامیک بلوکهای سیمانی و بتنی آرملات و طرح مورد نظر، ابعاد و نحوه چیدمان 

طرحهای ،ساده ،لوزی ،شطرنجی چپ و راست ،آجری حصیری و … رنگ مصالح و نظایر آن در خصوص کفسازی و نیز نوع مصالح ، فلز ،گچ ،چوب شیشه و…) و روش اجرا کناف رابیتس و گچ و خاک ترکیبی) طرح مورد نظر اعم از ساده یا دکوراتیو ارتفاع قسمتهای مختلف و نظایر آن در خصوص سقف کاذب بر روی پلانهای جداگانه ارائه میگردد برای ترسیم و معرفی طرح مورد نظر نیز روشهای مختلفی به کار میرود که شماره گذاری فضاها و نمایش جزئیات طبق راهنمای نقشه یکی از متداول ترین آنهاست.

در پلانهای زیر جزئیات کفسازی و سقف کاذب مربوط به پارکینگ و تیپ طبقات ارائه شده است.  

پلان شیب بندی بام

معمولاً که ارتفاعی بام و خرپشته و نحوه تقسیم و شیب بندی آن جهت تعیین حوضه آبریز هر ناودان در پلان شیب بندی بام نمایش داده میشود در این نقشهها موقعیت ناودانها با استفاده از دوایری مشخص شده و شیب حدود ۲۱ درصد به سمت کفشورها نیز با خطوط ساده ترسیم میگردد. همچنین محل رایزرهای تاسیسات منتهی به بام نیز با اشکال استاندارد مشخص می.شود این پلان در تطابق با نقشه تاسیسات مکانیکی طراحی شده و محل ناودانها با رایزرهای تاسیسات کاملاً منطبق است.

نقشه نما

ارتفاع ساختمان نوع مصالح ،نما نحوه چیدمان طرح و موقعیت قرارگیری درها و پنجره ها و به طور کلی تمامی عناصر ضروری برای اجرای نمای پروژه در نقشههای نما ارائه می.شود بالطبع این نقشه ها از  کلیه وجوه در معرض دید یک پروژه ترسیم شده و از حداقل یک تا حداکثر چند شیت متناسب با قسمتهای مختلف نیز به همراه نقشههای نما ارائه میگردد

برای نمای این پروژه از ترکیب آجر نمای قرمز تا تراز زیر پنجرههای طبقه اول و سیمان شسته به رنگ گلبهی در سایر قسمتها استفاده گردیده است همچنین در قسمت باند دور پنجره های راه پله نیز سنگ تراورتن سفید به صورت ۴۰ طول عرض) سنگ ۴۰ سانتیمتر و طول (متغیر) با بندهای به عرض ۱ سانتیمتر در نظر گرفته شده است. 

نقشه جزئیات

این نقشه ها شامل جزئیات کفسازی طبقات و راه پله نحوه شیب بندی فضاهای مرطوب مثل حمام سرویسهای بهداشتی و بام نوع و نحوه اجرای سقف کاذب دیتیل نازک کاری دیوارها در قسمتهای عمومی و اختصاصی ،طرح ،رنگ جنس جهت بازشو و جزئیات نصب درها و پنجره ها و نظایر آن است در ساختمانهای کوچک معمولاً تعداد این نقشه ها کمتر بوده و اکثراً در حین اجرا مطابق سلیقه سازنده و کار فرما عمل می.شود لیکن در پروژه های بزرگ خاص و لوکس کلیه جزئیات اعم از  ساده و پیچیده از قبل طراحی و ترسیم شده و مطابق با همان نیز اجرا می گردد.