7 روش اجرای انواع سازه نگهبان و حفاظت از گود :

روش 1 سازه نگهبان خرپایی :

این روش متداول ترین شیوه در گودبرداری های کم عمق است . نکته مهم در این روش ، خاکبرداری و تکمیل المانها به صورت مرحله ای و پر کردن پشت سازه نگهبان با مصالح مناسب و اتصال کامل آن به خاک است هر گونه فاصله بین سازه نگهبان و دیوار گود موجب بی فایده بودن و عدم کارایی این روش می گردد همچنین در صورت اشباع شدن خاک در اثر بارندگی عملاً خاک جاری شده و سازه نگهبان تاثیر محسوسی در پایداری گود نخواهد داشت.

جهت اجرای سازه نگهبان ،خرپایی ابتدا در لبه های کناری سازه چاهکهایی حفر میشود سپس انتهای چاهک آرماتوربندی شده و عضو عمودی سازه نگهبان توسط جرثقیل در آن قرار میگیرد. عضو عمودی خرپا معمولاً از پروفیل دوبل IPE ساخته شده که جهت گیرداری بیشتر و درگیری با بتن چند ردیف برشگیر از نبشی یا ناودانی روی آن نصب میگردد.

عمق چاهک متاثر از نوع خاک عمق گودبرداری و میزان سربار وارده تعیین میگردد. سپس دیواره چاهک جهت جلوگیری از تماس خاک با بتن توسط پلاستیک پوشانده شده و بتن ریزی انجام می.شود نکته حائز اهمیت آنست که عضو قائم باید کاملاً در تماس با سازه مجاور قرار گرفته و یا در صورت عدم امکان پس از گیرش بتن فضای خالی با مصالح مناسب مانند آجر فشاری و ملات پر گردد.

پس از گیرش بتن خاک مجاور عضو قائم جهت اجرای عضو مایل خرپا به صورت ترانشه برداشته میشود در خاکهای مقاومتر میتوان بجای حفر چاه از ابتدا محل خرپاها را به صورت ترانشه برداشت. از پس از رسیدن به تراز کف ،پی فونداسیون منفرد عضو مایل قالب بندی و آرماتوربندی شده و پس از نصب صفحه ،ستون بتن ریزی انجام می.شود

شکل ۳-۲۵ حفر ترانشه با بیل مکانیکی در خاکهای مقاوم جهت نصب خرپا

پس از گیرش بتن و حصول مقاومت مناسب عضو مایل به صفحه ستون و عضو قائم متصل شده وجهت صلبیت بیشتر خرپا ،اعضای فرعی نیز اجرا می گردند. در مرحله بعد پس از تکمیل سازه نگهبان خاک بین خرپاها به صورت دستی یا ماشینی تراشیده میشود در خاکهای ریزشی و سست جهت مهار خاک در فضای بین دو خرپا و جلوگیری از ریزش آن از مهاربندهای قطری و تخته گذاری استفاده می شود.

نکات اجرایی:

1- سازه نگهبان خرپایی یکی از روشهای متداول در ساخت و ساز شهری است که عموماً مطالعات ژئوتکنیک به درستی در آن انجام نمیشود لذا رعایت جوانب احتیاط و افزایش ضرایب اطمینان در طرح و اجرای این روش ضروری است فاصله خرپاها در این روش بنا به نوع و جنس خـ متغیر است ولی ترجیحاً نباید حداکثر فاصله از ۴ متر بیشتر شود.

2- در خاکهای سست نباید گودبرداری را تا تراز نهایی انجام و سپس اقدام به اجرای سازه نگهبان نمود چون ممکن است قبل از اجرای سازه نگهبان دیواره گود ریزش کند.

 3- جهت حفاظت بهتر و انتقال مناسب ،نیرو ترجیحاً باید خرپاها در محل ستونهای ساختمان مجاور اجرا شود. دقت شود که خرپاها نباید در محل ستونهای سازه در حال احداث قرار گیرند.

4- برقراری اتصال کامل عضو قائم خرپا با خاک یا سازه مجاور به عنوان یکی از عوامل اصلی در عملکرد سازه نگهبان محسوب می.شود به جرات میتوان گفت یکی از دلایل اصلی ریزش گود در این روش عدم توجه به همین نکته به ظاهر ساده .است لذا اکیداً توصیه میشود فضای خالی بین عضو قائم و سازه مجاور با آجر فشاری و ملات یا تخته بنایی پر شود.

5- هر گونه تغییر در وضعیت خاک شامل تغییر رطوبت حرکت نسبی لایه ها و بروز ترک باید به دقت مدنظر قرار گیرد پاشیدن دوغاب گچ روی ترانشهها یکی از روشهای موثر در مشاهده پایش ترکهای احتمالی است .

6- اتصالات یکی از موارد مهم در ساخت خرپاست که معمولاً بی توجهی به آن موجب گسیختگی سازه نگهبان در اثر افزایش تنشهای وارده .است لذا جهت حصول طول جوش مناسب ترجیحاً از صفحات فلزی با ابعاد مناسب جهت اتصالات استفاده شده و از اتکا به جوشکاری مستقیم اعضا مخصوصاً در گودهای عمیق اجتناب گردد.

7- جهت جلوگیری از پیچش خرپا ،اتصال عضو مایل و عناصر فرعی کاملاً در آکس عضو قائم اجرا شود.

8- این روش در خاکهای ریزشی با چسبندگی بسیار ،کم موثر نبوده و باید از سایر روشها استفاده شود. در صورت ضعیف بودن ،خاک حتماً در فضای بین دو سازه نگهبان از روش بتن پاشی یا تخته گذاری استفاده شود همچنین اتصال عرضی خرپاها جهت افزایش ضریب ایمنی و جلوگیری از کمانش جانبی آنها تحت نیروهای وارده مفید می باشد .

 روش 2 مهار متقابل:

مهار متقابل یا دوطرفه یکی از روشهای موثر برای گودهای با عرض کم معمولاً کمتر از ۱۰ متر و عمق نسبتاً زیاد به شمار میرود در چنین گودهایی این روش دارای مزایای زیادی نسبت به روش خرپایی است زیرا المانهای سازه خرپایی در چنین پروژه ای به شدت دست و پا گیرند و ادامه عملیات را با مشکل مواجه میسازند در این روش تا مرحله نصب عضو قائم مشابه روش خرپایی است، با این تفاوت که اعضای مایل اجرا نشده و جهت ایجاد صلبیت و افزایش ظرفیت از خرپای افقی در قسمتهای فوقانی استفاده میشود

نکات اجرایی :

1- در صورت فرسوده بودن سازههای مجاور و یا تعداد طبقات متفاوت آنها در طرفین ،گود استفاده از این روش باید با رعایت جوانب احتیاط بیشتری انجام شود .

2- در این روش ترجیحاً اعضای قائم در محل ستونهای سازه مجاور نصب شده تا انتقال نیرو به نحو مناسب تر انجام گیرد دقت شود که محل اعضای قائم در محل ستونهای سازه در دست احداث واقع نشود.

3- اتصال عضو قائم سازه نگهبان به سازه مجاور در سراسر طول عضو با استفاده از آجرفشاری و ملات یا تخته بنایی برقرار شود.

4- به دلیل بروز نیروهای محوری زیاد در خرپاهای افقی کلیه اعضا جهت جلوگیری از ایجاد پیچش باید در آکس هم قرار گیرند.

5- از برخورد ماشین آلات حین گودبرداری و یا اعمال نیروی ثقلی به هر شکل به مهارهای افقی پیشگیری شود.

6- جهت جلوگیری از کمانش خرپاهای افقی باید خرپاها به طور عرضی در فواصل مشخص به یکدیگر متصل شوند.

7- در گودهای عمیقتر باید از چند ردیف مهار در ترازهای مختلف ارتفاعی متناسب با میزان بار جانبی وارده استفاده شود.

روش 3 گودبرداری با شیب پایدار :

استفاده از ظرفیت باربری خود خاک یکی از روشهای کاملاً اقتصادی است که در صورت فراهم بودن شرایط میتواند مدنظر قرار گیرد در صورت داشتن فضای ،کافی در خاکهای با تراکم و دانه بندی مناسب میتوان بدون اجرای سازه نگهبان و تنها با حفظ شیب پایدار خاک و یا به صورت پله ای اقدام به گودبرداری نمود. در این روش به دلیل قرارگیری طولانی مدت خاک در معرض شرایط جوی خطر افت مقاومت به دلیل هوازدگی و نیز احتمال اشباع شدن و ریزش تحت تاثیر نزولات آسمانی باید مورد توجه قرار گیرد پس از اجرای سازه اصلی نیز باید این قسمتها با مصالح مناسب و به صورت لایه لایه و تراکم کافی پر شوند.

روش 4  نیلینگ (میخ گذاری) :

روش نیلینگ بر مبنای مسلح کردن خاک توسط المانهای فولادی بنا شده .است در این ،روش ابتدا خاک تا عمق پایدار بسته به نوع و شرایط خاک معمولاً بین ۲-۴ متر به صورت مرحله ای برداشته می شود سپس توسط ماشین حفاری دریل واگن سوراخهای افقی یا مایل با شیب حدود ۱۰-۱۵- درجه و با قطر ۱۰- ۱۵ سانتیمتر در سطح گود به فواصل حدود ۱-۲ متر ایجاد می شود.

در مرحله بعد میلگردهای فولادی از نوع AIII به قطر معمول ۲۸ ، ۳۲ یا ۴۰ میلیمتر با طولهای مشخص در نقشه های اجرایی آماده شده و انتهای آنها رزوه میگردد پس از نصب اسپیسرها جهت قرارگیری میخ در مرکز سوراخ و لوله های تزریق از جنس PVC نیلها درون سوراخها قرار میگیرند لوله های PVC معمولاً به تعداد ۲ عدد یکی برای تزریق دوغاب به داخل حفرات و دیگری برای خالی شدن هوا از داخل حفره و مشخص شدن پر شدن داخل آن روی نیلها نصب می شود.

سپس دهانه گمانه ها با استفاده از ملات گچ یا مخلوط گچ و سیمان مسدود شده و دوغاب سیمان تحت فشار یا به صورت ثقلی درون سوراخها تزریق میگردد دوغاب تزریقی اولیه بسیار روان با نسبت آب به سیمان بیش از ۱ بوده و به تدریج این نسبت به حدود ۵۰ محدود میشود. خروج دوغاب از لوله پر شدن تقریبی داخل سوراخ .است در این صورت لوله برگشت جهت جلوگیری از خروج برگشت نشانه دوغاب تا شده و دوغاب تحت فشار تا پر شدن کامل حفره به داخل آن پمپ میگردد .

 پس از این مرحله زهکشهای نواری جهت انتقال آب و زهکشی فضای پشت دیوار بر روی جداره گود نصب شده و شبکه مش فولادی به قطر ۶-۸ میلیمتر و چشمههای به ترتیب ۱۰ و ۱۵ سانتیمتر روی دیوار قرار میگیرد سپس روی مشها جهت جلوگیری از هوازدگی و ریزش خاک در فضای بین نیلها به ضخامت حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر شاتکریت شده و با شمشه کشی صاف می.شود در مرحله آخر صفحات فولادی (سرنیل به ابعاد معمولاً ۲۵x۲۵ و ضخامت ۲ سانتیمتر روی نیلها قرار گرفته و مهره ها کاملاً سفت می.گردد مراحل مذکور تا رسیدن به عمق نهایی مورد نظر به همین ترتیب تکرارمی شود.

نکات اجرایی :

1- روش نیلینگ مناسب برای خاکهای ریزدانه سخت ( SPT بالاتر از ۹ ) و چسبنده و نیز خاکهای درشت دانه با مقداری چسبندگی مناسب است و برای خاکهای ،آلی خاکهای ریزدانه بسیار سست( SPT  کمتر از ۴ )و درشت دانه بد دانه بندی شده فاقد مواد چسبنده پیشنهاد نمی گردد .

2- اکیداً توصیه میشود قبل از اجرا جهت جلوگیری از تبعات حقوقی آتی نسبت به اخذ رضایت نامه محضری از مالکین املاک مجاور اقدام شود .

3- قبل از سوراخکاری ،دیوارها ساختمانهای مجاور به لحاظ سازه های زیرزمینی قناتها و یا محل قرارگیری چاه های فاضلاب مورد بررسی قرار گیرد تخریب چاه فاضلاب ساختمان مجاور یکی از مشکلات متداول در اجرای این سیستم است.

4- قبل از اجرا حتماً آزمایشهای مربوط به نوع خاک ظرفیت باربری و لایه بندی محل توسط گمانه زنی انجام گیرد.

5-  اجرای این روش در تراز زیر سطح آب زیرزمینی امکان پذیر نبوده و ابتدا باید آب موجود در خاک از طریق زهکشی تخلیه گردد.

6- ارتفاع مجاز خاکبرداری در هر مرحله متاثر از پارامترهای مقاومت برشی خاک میزان نفوذ آبهای سطحی و میزان سربار متغیر است که باید این ارتفاع به صورت محافظه کارانه مخصوصاً در اعماق زیاد تعیین شود.

7- نیلینگ به عنوان یک سازه نگهبان موقت است که به تدریج با گذشت زمان هوازدگی خاک خوردگی آرماتورها و نفوذ آبهای سطحی مقاومت خود را از دست میدهد لذا هر چه سریعتر باید نسبت به ساخت و نصب سازه اصلی اقدام نمود.

8- جهت افزایش ایمنی در گودهای عمیق لازم است تغییر مکان دیواره گود به صورت مداوم با دوربین نقشه برداری کنترل گردد. هر گونه تغییر مکان غیر متعارف هشداری جهت احتمال ریزش ناگهانی جداره گود خواهد بود.

9- میلگرد مورد استفاده از نوع AIII و طول آنها مطابق با نقشه های اجرایی باشد .

10- جهت وصله میلگردها در طولهای بیشتر از ۱۲ متر تنها استفاده از روش فورجینگ و کوپلر مجاز است.

11- درشرایط خاکهای بسیار خورنده باید از پوشش رزین اپوکسی روی آرماتورها استفاده شود.

12- اسپیسرهای پلاستیکی جهت قرارگیری میخ در مرکز سوراخ در فواصل حداکثر ۲-۳ متر و ۰/۵ متری دو انتها روی میخها نصب شود.

13- برای گمانههای با عمق تا ۱۲،متر دو لوله تزریق یک رفت و یک برگشت و برای طولهای ،بیشتر ترجیحاً از سه لوله تزریق یک رفت) دو (برگشت استفاده شود. بیرون زدن دوغاب از لوله برگشت نشانه پر شدن کامل گمانه است.

۱۴- میلگردها در ناحیه سر نیل حداقل ۱۰ سانتیمتر رزوه شود.

15-رواداری فاصله افقی و قائم المانهای مسلح کننده از هم ۲۵ سانتیمتر و زاویه با افق حداکثر ۱ درجه مجاز است.

16- حتى المقدور حداکثر نسبت آب به سیمان در تزریق به ۰/۵ محدود گردد. در نیلهای عمیق حصول این مقدار دشوار است و معمولاً جهت انتهای سوراخها مقدار مذکور بیشتر و دوغاب روانتر می شود .

۱۷- فشار تزریق دوغاب حدود ۳-۵ بار برای نیلها ۶-۸ بار برای انکرها کافی است فشارهای بیشتر موجب تغییر در بافت خاک و وقوع نشستهای احتمالی در سازه های مجاور میگردد.

 18- حتماً از سیستم زهکشی توسط نوارهای ژئوسنتتیک یا سایر روشها در پشت شاتکریت استفاده شود.

19- نوارهای زهکشی باید در پایین گود لوله شده تا در مراحل آتی گودبرداری با قسمت بعدی اور لب .شوند این نوارها تا پایین گود امتداد یافته و آب را از طریق زهکشهای پیرامونی به خارج هدایت می کنند .

20- حداکثر فاصله نوارهای زهکش ژئو کامپوزیتها از یکدیگر به ۵ متر محدود شود حداقل عرض این نوارها ۲۰ سانتیمتر و باید در محل وصله ها حداقل ۳۰ سانتیمتر روی هم اور لب شوند.

21- در صورت استفاده از زهکشهای لوله ای ،عمقی حداکثر فاصله ۶ متر و حداقل قطر لوله ها ۱۰ سانتیمتر لحاظ گردد. همچنین جهت جلوگیری از نشت دوغاب سیمان به داخل آنها بایدحداقل ۲ روز پس از تزریق نصب شوند.

22-  مشهای فلزی باید به اندازه حداقل یک چشمه روی هم اورلب شوند.

23- استفاده از حداقل ۴ اسپیسر زیر صفحات مش جهت حصول ضخامت بتن مورد نظر در شاتکریت ضروری است.

24- عیار سیمان در بتن پاشی باید متناسب با مقاومت مورد انتظار از بتن انتخاب شود. معمولاً مقدار ۳۰۰ کیلوگرم در متر مکعب جهت حصول مقاومت مورد نظر مناسب است.

25- ماسه مورد استفاده در شاتکریت باید کاملا شسته و بدون خاک باشد ماسه خاکدار موجب کاهش پرت مصالح و چسبندگی بهتر شده ولی مقاومت بتن را به شدت می کاهد.

26- شیلنگ شاتکریت باید به صورت عمود بر سطح با فاصله حدود ۰/۶-۱/۵ متر از دیوار قرار گیرد .

27- مراحل آب پاشی و عمل آوری سطح شاتکریت حداقل تا ۳ روز انجام شود. ۲۸-۱-۴-۶-۳- بعد از شاتکریت و در فاصله زمانی کم نسبت به جاگذاری صفحات سر نیل و بستن مهره ها اقدام شود.

روش 5  انکراژ :

روش انکراژ میل مهار ،استرند دوخت به پشت یکی از روشهای بسیار موثر در پایداری گودهای عمیق است که مراحل اجرایی آن تا حدودی مشابه روش نیلینگ میباشد اجزای بکار رفته در این سیستم عبارتند از کابل استرند یا میله های فولادی سر انکر و ،گوه غلاف اسپیسر سنترالایزر و لوله تزریق گروت .

کابل ها و میله های فولادی مورد استفاده از نوع پر مقاومت با تنش تسلیم به ترتیب حدود ۱۸۰۰۰ و 4کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بسته به نیازهای طراحی و شرایط پروژه مورد استفاده قرار میگیرند. سر انکر یک استوانه فولادی است که روی آن سوراخهای مخروطی شکل تعبیه شده است. این عضو جهت انتقال نیروی کششی کابلها در سر گمانه نصب می.گردد گوه ها نیز قطعات مخروطی توخالی است که روی هر رشته از کابلها داخل سر انکر قرار گرفته و جهت قفل کردن کابل بکار میروند سنترالایزر مرکز (نگهدارنده و اسپیسرها قطعات پلاستیکی هستند که به ترتیب جهت قرار دادن انکر در مرکز سوراخها و دیگری برای دسته کردن تعدادی کابل و حفظ فاصله آنها با یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرند ) جهت تزریق گروت به داخل سوراخها از تعدادی لوله یا شیلنگ نصب شده روی انکر استفاده شده که طولشان حداقل برابر طول انکر خواهد بود جهت جلوگیری از انتقال نیروی انکرها به خاک در قسمت ،آزاد ،استرندها داخل غلافهای پلاستیکی قرار میگیرند .

در این روش مشابه ،نیلینگ پس از یک مرحله خاکبرداری با عمق حدود ۲-۳ متر سوراخهایی در جداره گود حفر می.گردد در مرحله بعد میله های فولادی یا چند رشته کابل متناسب با نیروی مورد نیاز توسط اسپیسرها به هم متصل می شود .

پس از نصب سنترالایزرها سرانکر، لوله تزریق گروت و غلاف در قسمت ،آزاد انکرهای آماده شده درون سوراخها جاگذاری و گروت یا دوغاب سیمان توسط پکر به انتهای گمانهها پمپ می.شود پکرها شیلنگهای چند لایه با قابلیت تحمل فشارهای بالا هستند

لازم به ذکر است که طول انکر به دو قسمت آزاد و محصور شده تقسیم میشود. قسمت محصور درواقع بخش انتهای انکر است که تحت گروت ریزی اولیه قرار میگیرد این بخش انتقال دهنده نیروی کششی به خاک و موجب اتصال گوه گسیختگی به قسمت پایدار پشتی است طول محصور شده روش دوخت به پشت مابقی انکر طول آزاد بوده که انتقال دهنده کشش قسمت محصور به جداره گود است .  جهت محافظت طول آزاد انکر در برابر خوردگی از غلافهای پلاستیکی استفاده می شود . غلافها جهت جلوگیری از چسبیدن و درگیر شدن کابلها با دوغاب و اطمینان از عدم انتقال نیروی انکرها به خاک در طول آزاد بکار می روند .

از رسیدن گروت به مقاومت مطلوب حداقل ۷ روز پس از تزریق متناسب با نوع سیمان یا گروت کابلها توسط جکهای هیدرولیکی کشیده میشوند در مرحله بعد کل سوراخ پشت (غلافها با دوغاب سیمان پر شده و به این ترتیب کل توده خاک تحت فشار قرار گرفته و موجب پایداری بیشتر آن میگردد مشابه مکانیزم بتنهای پس تنیده ) سایر مراحل مانند نصب زهکشهای دیواره نصب مش و شاتکریت جداره گود جهت بهبود عملکرد خاک در فضای بین دو انکر مشابه روش نیلینگ است.

تفاوت اصلی سیستم انکراژ و نیلینگ در اعمال نیروی پیش تنیدگی .است در سیستم نیلینگ نیروی پیش تنیدگی اعمال نمیشود و تنها حرکت توده خاک موجب ایجاد نیرو در میخها می.شود ولی در سیستم انکراژ به دلیل پیش تنیدگی ،مهارها قبل از حرکت توده خاک نیز نیروی بزرگی وجود دارد که سبب کاهش قابل توجه تغییر شکلها و افزایش ضریب اطمینان پایداری گوه گسیختگی خاک می.شود این روش کنترل تغییر شکلها بهتر و ایمنی آن بیشتر است ولی به دلیل نیاز به نیروی انسانی متخصص و تجهیزات بکار رفته پیچیده تر هزینه آن بالاتر از نیلینگ است .

نکات اجرایی :

1- جهت کاهش هزینه های طرح میتوان از ترکیب روش نیلینگ و انکراژ متناسب با نوع خاک و ارتفاع گودبرداری استفاده نمود.

2-  شناسایی محل گوه گسیختگی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا قسمت محصور شده در سیستم انکراژ حتماً باید پشت گوه گسیختگی خاک قرار گیرد در غیر این صورت سازه نگهبان منجر به ناپایداری خاک خواهد بود.

3-  انکرهای میلهای دارای محدودیت طول هستند و در طولهای زیاد باید با کوپلر به یکدیگر وصله .شوند لیکن در مورد کابلها محدودیت طول وجود نداشته و بهتر است در طولهای زیاد از کابل بجای میله های فولادی استفاده شود.

 4- حساسیتهای این روش ایجاب میکند که حتماً از کابلهای استاندارد و باکیفیت استفاده شود ثبات مشخصات بلند مدت کابل جهت حداقل شدن افت نیرو در دراز مدت از ویژگیهای کابلهای استاندارد است .

5- اسپیسر و سنترالایزر باید در فواصل حداکثر ۳ متر روی استرندها نصب شوند.

6- آب بندی اتصالات ابتدا و انتهای پکر جهت جلوگیری از نشتی و کاهش فشار هنگام تزریق کنترل شود.

7- داخل غلاف گریس کاری شده و دو سر آن جهت جلوگیری از ورود دوغاب در ناحیه آزاد کاملاً با استفاده از چسب مخصوص و اسفنج آب بندی شود.

8- انجام تستهای تطبیقی ، تاییدی، خزش و کنترل بار بر روی نیلها و انکرها تست کنترل بار مختص (انکرهاست ضروری است و مخصوصاً در گودهای با خطر زیاد و بسیار زیاد باید مورد توجه قرار گیرد آزمایشهای تطبیقی یا نهایی برای بررسی صحت مقادیر بکار رفته در طراحی با مقادیر به ترتیب ۱۰ ۲۵ ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ ، ۱۲۵ و… درصد بار طراحی به روش مندرج در دستورالعمل FHWA تا گسیختگی به تعداد حداقل ۲ مورد در هر لایه خاک انجام شده و ممکن است موجب تجدیدنظر در پارامترهای طراحی گردد همچنین آزمایشهای ،تاییدی همزمان با پیشرفت کار جهت کنترل کیفیت روند عملیات اجرایی بر روی حدود ۵ درصد از المانهای تسلیح به صورت بار افزون تا ۱۵۰ درصد ظرفیت طراحی به کار میروند آزمایش خزش به عنوان یک آزمایش تکمیلی در کنار آزمایشات ،موصوف جهت کنترل میزان تغییر مکان المانهای تسلیح تحت نیروی ثابت جهت کسب اطمینان از دوام عملکرد در طول مدت عمر سرویس انجام می.شود علاوه بر این آزمایش کنترل بار در انکرها جهت اطمینان از حفظ نیروی پس تنیدگی مورد نیاز روی حدود ۵ درصد از المانها در گودهای با خطر زیاد وبسیار زیاد انجام می گردد.

9- در آزمایشها جک باید کاملاً در آکس میخ یا کابلها قرار گیرد. همچنین بهتر است جکها مجهز به دو گیج باشند تا در صورت خرابی یک گیج ادامه روند کشش میسر .باشد علاوه بر این قرائت اعداد ثبت شده هر گیج و میانگین گیری مقادیر موجب افزایش دقت کار می گردد .

10- در گودبرداری سازه مجاور پروژه ای که برای پایداری آن از روش انکراژ استفاده شده باید نهایت دقت و ایمنی بکار رود این مهارها حتی با گذشت سالها تحت نیروهای عظیم کششی قرار دارند که قطع آنها با تغییر شکلهای آنی و خطرناکی همراه خواهد بود.

روش 6 دیوار برلنی :

دیوار برلنی یکی از روشهای بسیار موثر حفاظت خاک در گودبرداریهای با عمق زیاد است. این نوع سازه نگهبان از اوایل قرن ۱۹ میلادی جهت حفاظت جداره گود در شهرهای بزرگ مثل برلین آلمان بکار گرفته شد که به دیوار برلینی برلنی موسوم گردید. در این روش برای مهار رانش ،خاک از پروفیل فولادی استفاده می.شود برای نصب پروفیلها ابتدا عملیات کندن چاهها در فواصل حدود ۲ تا ۳ متر انجام میشود عمق این چاهها برابر عمق گود به اضافه طول گیرداری شمع .است رفتار شمعها در این حالت به صورت تیر طره .است لذا باید به قدری داخل خاک قرار گیرند که انتهای آنها کاملاً گیردار شود. معمولاً طول گیرداری مناسب در حدود 0.25 تا 0.35 عمق گود پایینتر از تراز کف آن در نظر گرفته میشود. در این صورت کل فشار محرک خاک به شمع وارد شده که موجب بروز تنشهای برشی و خمشی بالایی در طول آن می.گردد پس از رسیدن به عمق ،مناسب انتهای چاهها مشابه روش سازه نگهبان خرپایی آرماتورگذاری می شود.

همزمان با حفر چاهها عملیات ساخت پروفیلهای فولادی نیز انجام می.شود پروفیلهای فولادی آ یا H شکل با بست فلزی به صورت دوبل آماده شده و درون چاهها قرار میگیرند. سپس چاه ها با بتن پر و پس از حصول مقاومت ،مناسب خاکبرداری به صورت مرحله ای در لایه های ۲ تا ۴ متری انجام میشود. فضای بین پروفیلها نیز جهت جلوگیری از ریزش خاک با پانلهای پیش ساخته بتنی تخته های چوبی و یا مش و بتن پاشی پایدار می.گردد در گودهای عمیق معمولاً جهت کاهش طول آزاد شمع و پایداری بیشتر گود از روش نیلینگ و انکراژ استفاده شده و شمعها در فواصل حدود ۱ تا ۳ متر به خاک دوخته میشوند پایداری بالای این روش در کنترل تغییر شکلها و تثبیت خاک سبب استفاده گسترده از آن در گودهای عمیق گردیده است.استفاده از شمعهای درجا یکی از روشهای موثر در افزایش پایداری جداره گود است که در انواعخاکهای سخت و نرم اجرا می گردد .

در این روش ابتدا چاههایی به قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر توسط ماشین حفاری یا مقنی می.شود در خاکهای بسیار سست جهت جلوگیری از ریزش شمعها از غلاف فلزی کیسینگ)، کولهای بتنی و یا تزریق گل بنتونیت استفاده شده که موجب افزایش محسوس هزینه اجرا میگردد.

سپس شبکه آرماتور شمعها متشکل از میلگردهای طولی و خاموتهای دورپیچ بافته شده و پس از نصب اسپیسر توسط جرثقیل در داخل چاه قرار میگیرد به دلیل وزن بالای قفس آرماتور و احتمال ریزش آن هنگام بلند کردن توسط جرثقیل باید میلگردها محکم با سیم آرماتوربندی به هم متصل شوند.

در مرحله بعد با تزریق بتن کل چاه پر می.گردد شمعهای بعدی نیز در فواصل حدود ۱-۲ متر به همین ترتیب در سراسر جداره گود اجرا شده و پس از آن خاکبرداری انجام میشود معمولاً) حداکثر

فاصله محور به محور شمعها به ۲ برابر قطر شمع محدود می گردد .

یکی از مزایای این روش آنست که حتی در صورت بالا بودن سطح آب زیرزمینی نیز قابل اجراست و نوع پیوسته آن جهت آب بندی دیواره گود نیز کارایی دارد در نوع پیوسته ابتدا شمعها به صورت یک در میان اجرا شده و پس از بتن ریزی و گیرش ،مناسب سایر شمع ها اجرا می شود.

نکات اجرایی:

1- به دلیل وزن زیاد قفس آرماتور و احتمال ریزش هنگام بلند کردن توسط جرثقیل باید کلیه آرماتورها با سیم به یکدیگر متصل شوند.

2- جهت ایجاد پوشش ،مناسب باید اسپیسرهای پلاستیکی یا بتنی روی قفس آرماتور نصب شود حداکثر فاصله بین اسپیسرها کمتر از ۳ متر بوده و در هر تراز باید حداقل از ۳ اسپیسر استفاده شود.

3- در صورت افزایش عمق چاه بیش از ۱۲ متر باید آرماتورهای انتظار با طول مناسب در محل قفس آرماتور تعبیه شده و با مقطع بعدی اورلب شوند.

4- در صورت ریزش زیاد دیواره های چاه هنگام آرماتورگذاری باید قفس آرماتور خارج و مجدداً کف چاه تخلیه گردد.

5- در خاکهای خورنده و سولفاته حتماً از سیمان تیپ ۲ یا ۵ در تهیه بتن استفاده شود.

6- بتن ریزی شمع از ارتفاع بیش از ۲/۵ متر ممنوع است و حتماً باید از لوله ترمی استفاده شود. قطر داخلی لوله ترمی حداقل ۲۵ سانتیمتر و داخل آن باید کاملاً صاف و تمیز باشد.

7-  نوک لوله ترمی در تمام مراحل حداقل ۲ متر داخل بتن قرار گرفته و با بالا و پایین کشیدن آن هنگام بتن ریزی روند تخلیه و ویبره بتن تسریع شود.

8-استفاده از دستگاه ویبره جهت جلوگیری از کرمو شدن بتن و خروج حبابهای هوا الزامی است.

روش 7 سپرکوبی :

استفاده از سپرهای فلزی یکی از روشهای مناسب حفاظت گود است که عمدتاً در ساخت دیوارهای حائل و سازه های آبی و ساحلی کاربرد دارد مزیت بزرگ این روش در آببندی و جلوگیری از ورود آب به داخل گود با توجه به چفت شدن شیارهای روی آن است لیکن هزینه بالا و نیاز به ادوات و ماشین آلات خاص جهت کوبش سپرها سبب عدم استفاده از این روش در ساخت و سازهای متداول شهری گردیده است سپرهای فلزی دارای اشکال مختلف هستند که با توجه به نوع خاک و ویژگی مدنظر، مورد استفاده قرار میگیرند .

در این روش سپرهای فلزی توسط ماشین مخصوص با ایجاد ارتعاش در خاک فرو رفته و با مقاومت خمشی بالای خود موجب پایداری گود می.گردد پس از کوبش سپرها حفاری تا عمق پایدار انجام شده و پس از نصب کمرکشها و مهارهای جانبی و اطمینان از مقاومت جانبی سپرها مجدداً عملیات خاکبرداری تا رسیدن به تراز نهایی ادامه مییابد این روش عمدتاً در مقاوم سازی خاکهای نرم کاربرد داشته و استفاده از آن در خاکهای سخت و سنگی به علت احتمال زیاد کج شدن سپرها میسر نمی باشد. پس از رسیدن به عمق مورد نظر مازاد طول سپرها با استفاده از هوابرش بریده میشود .

موارد ارائه شده اهم روشهای اجرایی متداول در حفاظت جداره ،گودهاست لیکن موارد زیاد دیگری نیز نظیر ریز شمعها ، دیواره دیافراگمی ، روش ساخت از بالا به پایین و… نیز در برخی پروژه ها با توجه به شرایط اجرایی و محدودیتها مورد استفاده قرار می گیرد .

در نهایت همواره باید به خاطر داشت که خاک عنصری غیرهمگن و غیر قابل پیشبینی .است هیچگاه از روی ظاهر خاک تصمیم قطعی نگیرید از مشورت افراد خبره بهره بگیرید به نتا آزمایشهای خاک توجه نموده و ایمنترین و بهینه ترین روش حفاظت گود را انتخاب نمایید. انتخاب روش حفاظت گود تابع پارامترهای متعددی نظیر نوع خاک عمق ،گودبرداری میزان سربار وضعیت آبهای سطحی سرعت اجرا هزینه ….. . است. لیکن به عنوان یک توصیه عمومی استفاده از روشهایی مانند سازه نگهبان خرپایی و نیلینگ تا عمق ۱۰ ،متر ،شمع مهار متقابل با توجه به عرض گود و انکراژ تا عمق حدود ۳۰ متر و استفاده از روش ترکیبی انکراژ و دیوار برلنی به علت اطمینان بیشتر از صحت عملکرد و کنترل تغییر شکلها در گودهای عمیقتر قابل بررسی خواهد بود.